شکاف کام یا لب یکی از حالت ها و نقایص نامطلوب دوران نوزادی است که به شکل مادرزادی رخ می دهد. این نقص مراحل مختلفی داشته و در درجات خفیف تا شدید رخ می دهد. در این مقاله به بررسی دلایل ایجاد کننده، درجات مختلف و درمان های شکاف کام یا لب خواهیم پرداخت.
شکاف کام یا لب چیست؟
شکاف کام یا لب از جمله نقایص مادرزادی بسیار شایع است که به دلیل رشد ناقص و بسته نشدن اجزای تشکیل دهنده صورت مانند کام و لب ها ایجاد می گردد. بسته نشدن و شکاف داشتن لب در نوزادان را شکاف لب یا اصطلاحا لب شکری و بسته نشدن کامل کام و یا همان سقف دهان در آن ها را شکاف کام می نامند. متاسفانه شکاف کام یا لب تاثیر بسیار نامطلوبی بر زیبایی ظاهری چهره داشته و می تواند اعتماد به نفس کودکان را در آینده به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
دلایل ایجاد شکاف کام یا لب
شکاف های ایجاد شده در کام و یا لب ها به دلیل جوش نخوردن و خوب بسته نشدن اندام های مختلف مانند عضلات پشت کام و یا لب بالایی ایجاد می گردند. در حالت طبیعی و فیزیولوژیک، بافت های نرم صورت مانند کام و لب ها در سه ماهه اول بارداری بسته شده و در صورت وجود مشکلات زمینه ای و پاتولوژیکی این اتفاق یا کاملا از بین رفته و یا به شکل ناقص انجام می گیرد. با توجه به تحقیقات مختلف در این زمینه، عوامل ژنتیکی و وراثتی از اصلی ترین و شایع ترین دلایل ایجاد کننده شکاف کام یا لب هستند.
کمبودهای ویتامینه مانند ویتامین B9 یا همان اسیدفولیک، مصرف بیش از حد دخانیات مانند سیگار و نوشیدن مشروبات الکلی، تغذیه نامناسب دوران بارداری، قرار گرفتن مادر در معرض مواد جهش زا و استرس های کنترل نشده دوران بارداری در مادران از عوامل تشدید کننده این نقص مادرزادی بوده و می تواند ریسک ابتلا به آن را در نوزادان افزایش دهد. توجه داشته باشید با اینکه مطالعات بسیار زیادی در این زمینه انجام گرفته است، اما تاکنون علت اصلی و مشخص شکاف کام یا لب به خوبی کشف و مشخص نشده است. متاسفانه شکاف کام بر خلاف شکاف لب در هنگام تولد قابل تشخیص نبوده و تا بروز علائم ناشی از آن، تشخیص شکاف کمی مشکل خواهد بود.
مشکلات ایجاد شده به دنبال شکاف کام یا لب
شکاف های ایجاد شده در کام و لب، علاوه بر تاثیر نامطلوبی که در زیبایی ظاهری دارند، می توانند منجر به بروز مشکلات جدی بسته به درجات آن ها گردند.
ایا یک طرفه جویدن غذا باعث ایجاد مشکل می شود؟
مشکل شیردهی و تغذیه
تغذیه صحیح و به موقع یکی از اصول اولیه و بسیار مهم برای نوزاد تازه متولد شده است. متاسفانه کودکان دارای شکاف کام یا لب در تغذیه اولیه به شدت مشکل داشته و توانایی دریافت شیر از سینه مادر و شیشه شیرهای معمولی را نخواهند داشت. این اتفاق در نوزادان مبتلا به شکاف لب بسیار پررنگ تر بوده و به منظور تغذیه آنها باید از سر شیشه های مخصوص استفاده نمود.
ناهنجاری های گفتاری و تلفظی
ایجاد مشکلات گفتاری از دیگر عوارض شایع در این نقص مادرزادی بوده و می تواند نحوه صحبت کردن کودک را با مشکل مواجه نماید. تلفظ ناصحیح، صدای نامفهوم و تودماغی شدن صوت، از جمله مشکلات ایجاد شده به دنبال شکاف کام یا لب هستند.
مشکلات دهان و دندان
کودکانی که با شکاف لب و یا کام متولد شده اند، مستعد ابتلا به ناهنجاری های دهان و دندان بوده و برهم خوردگی نظم و ترتیب دندان ها، عدم تکامل مناسب دندان ها و جرم گیری سریع در آن ها از جمله مشکلات شدید دندانی ایجاد شده در این نقص هستند. از اینرو توصیه می شود کودکان مبتلا به این عارضه حتما در زمان های مشخص به دندانپزشک مراجعه کرده و از سلامت دندان هایشان اطمینان حاصل نمایند.
عفونت های گوش و مشکلات شنوایی
کودکان مبتلا به شکاف کام مستعد ابتلا به عفونت های گوش و افزایش مایع دورن گوش و به دنبال آن، کاهش قدرت شنوایی هستند.
خفگی در کودک
روش شیر دادن در این نوزادان کمی متفاوت تر از حالت های عادی بوده و در صورت رعایت نکردن آن می تواند منجر به ایجاد خفگی در نوزاد گردد.رادیولوژی و رادیوگرافی دیجیتال دندان
پیشگیری از شکاف کام و یا لب
با توجه به اینکه معمولا پیشگیری در هر موردی از درمان موثرتر است، پس توصیه می شود در خصوص بروز این عارضه نیز راهکارهای پیشگیرانه را بیشه کرده و از بروز این نقص مادرزادی تا حد امکان جلوگیری نمایید.
از جمله اقدامات پیشگیرانه در این عارضه عبارت اند از:
- مراجعه و مشورت با پزشک متخصص پیش از اقدام به بارداری
- انجام معاینات و بررسی های مشکلات ژنتیکی پیش از بارداری
- اقدام به مصرف اسید فولیک در دوز و میزان مناسب از چند ماه پیش از بارداری
- گذراندن یک دوره بارداری سالم، با رژیم مناسب و به دور از استرس های محیطی
- انجام دقیق آزمایشات غربالگری پیش و پس از بارداری در زمان های معین شده، بویژه برای مادرانی که زمینه ژنتیکی ابتلا به شکاف کام یا لب را دارا هستند.
- انجام اسکن آنومالی برای جنین در افرادی که مشکوک به بروز این نقص هستند.
- انجام سونوگرافی سه بعدی در مادران مستعد به داشتن چنین نوزادی می تواند بسیار کمک کننده بوده و وضعیت کام و یا لب جنین را به خوبی به والدین نشان دهد.
درمان های شکاف کام و یا لب
تا چندین سال گذشته این نقص درمان خاصی نداشته و کودکان مبتلا به این عارضه تمام عمر خود را با داشتن مشکلات ناشی از این عارضه سپری می نمودند، اما امروزه پیشرفت های گوناگون علم پزشکی موفق به ارائه راهکارهای درمانی موثری در جهت مرتفع نمودن این عارضه شده است و توانسته است دغدغه والدین این نوزادان را تسکین ببخشد.
با اینکه تشخیص این عارضه بسیار دشوار و در برخی موارد غیر ممکن است، اما درمان ها از بدو تولد آغاز شده و در برخی موارد تا دوره نوجوانی ادامه خواهد یافت. از جمله شایع ترین روش های درمانی در برطرف نمودن این عارضه، انجام جراحی است. معمولا درمان های انجام شده در این نقص به صورت تیمی یعنی تحت نظر چندین پزشک و تکنسین مختلف انجام گرفته و هدف از آن برطرف نمودن مشکلات تکلمی، تغذیه ای، تلفظی و زیبایی در کودکان است.
پزشکان همکاری کننده در عمل جراحی این عارضه، جراح پلاستیک، متخصص گوش، حلق و بینی، متخصص اطفال و دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی است. معمولا پس از عمل جراحی یک دکتر روانشناس و یک گفتار درمانگر نیز در این درمان و کمک به روند بهبود آن مشارکت خواهند نمود.وسیع کننده کام یا پالاتال اکسپندر چیست؟
اهمیت گفتار درمانی
گفتار درمانی یکی از مهم ترین و قابل توجه ترین مسائل و درمان های ادامه دار به دنبال عمل جراحی در نوزادان مبتلا به این عارضه است. گفتار درمانگر می تواند تاثیر بسیار زیادی در تسریع روند بهبودی داشته و با آموزش های صحیح و اصولی، مشکلات تلفظی و گفتاری این کودکان را برطرف نماید.
جراحی ترمیم شکاف کام
این جراحی به روش زد پلاستی و معمولا در فاصله ۶ تا ۱۲ ماهگی نوزاد انجام می گیرد. رعایت برخی اصول پیش از جراحی بسیار ضروری بوده و ریسک ابتلا به مشکلات بعدی احتمالی پس از این عمل را کاهش می دهد. از جمله مسائل مهم و مراقبت های ضروری در این جراحی، پیشگیری از بروز عفونت ها و ضربه های وارد شده به محل جراحی است. معمولا در صورت رعایت موارد ذکر شده توسط پزشک در ۹۰ درصد مواقع، جراحی موفقیت آمیز خواهد بود.
با توجه به اهمیت این موضوع، همانطور که پیشتر نیز ذکر گردید، گفتار درمانی و ادامه جلسات آن می تواند معجزه بسیار عظیمی در جهت برطرف نمودن مشکلات این کودکان بوده و از همه مهمتر مشکلات و ناهنجاری های تلفظی و گفتاری آن ها را تسکین ببخشد.
مطلب پیشنهادی: معرفی بهترین دندانپزشک اطفال
به اشتراک بگذارید :
