احتمالاً پیش آمده که با کسی مشغول صحبت باشید، اما بوی بد دهان او شما را اذیت کند یا اینکه کسی از صحبت کردن با شما به خاطر بوی بد دهانتان ناراحت باشد. این موضوع قطعا باعث شرمندگی برای بسیاری از مردم میشود. در پزشکی تنفس بدبو با عنوان هالیتوسیس شناخته میشود و میتواند به خاطر دلایلی مثل خوردن غذاهای بودار، مشکلات پزشکی، بیماری لثه، سیگار کشیدن و یا دهان خشک باشد.
در ادامه ی این مقاله به دلایل بوی بد دهان و روش های بر طرف کردن آن میپردازیم:
بهترین روش برای کاهش بوی دهان مراقبت از بهداشت دهان و دندان است. به این ترتیب میتوان مطمئن شد از ایجاد پوسیدگی دندان پیشگیری شده و احتمال ابتلا به بیماری های لثه کاهش پیدا میکند. همچنین توصیه ی ما به افراد این است که در سال دو مرتبه به دکتر دندانپزشک مراجعه کنند. سایر روشهای قابل استفاده برای از بین بردن بوی بد دهان به شرح زیر هستند:
استفاده از دهانشویههای آنتی باکتریال: دندانپزشک ممکن است به بیمار توصیه کند از خمیردندان حاوی مواد آنتی باکتریال یا دهانشویههای آنتی باکتریال برای از بین بردن بوی بد دهان استفاده نماید.
تمیز کردن حرفهای دندانها: در صورتی که بیمار به بیماریهای لثه مبتلا شده باشد، ممکن است لازم باشد از روشهای حرفهای سفید کردن دندانها برای پاک کردن باکتریهای موجود در پاکتهای (حفره) تشکیل شده بین لثهها و دندانها استفاده شود.
سایر درمانهای خانگی و نیز ایجاد تغییرات مناسب در سبک زندگی که میتوانند برای رفع بوی بد دهان مناسب باشند، به شرح زیر هستند:
مسواک زدن: لازم است دندانها حداقل دو بار در روز مسواک زده شوند، اما در حالت ایدهآل بهتر است این کار پس از هر بار صرف غذا انجام شود.
نخ دندان کشیدن: استفاده از نخ دندان میتواند احتمال تجمع مواد غذایی و تشکیل پلاک بین دندانها را کاهش دهد. در حقیقت مسواک زدن فقط میتواند حدود ۶۰% از سطح دندان را تمیز نماید.
تمیز کردن دندانهای مصنوعی: هر چیزی که در دهان قرار دارد (شامل دندان مصنوعی، بریج، و محافظ دهان) میبایست به صورت روزانه و به نحو صحیح تمیز شود. به این ترتیب میتوان از تجمع باکتری در دهان جلوگیری کرد. همچنین لازم است مسواک فرد هر ۲ تا ۳ ماه عوض شود.
مسواک زدن زبان: باکتری، مواد غذایی و سلولهای مرده معمولاً بر روی زبان تجمع میکنند و این شرایط بهطور خاص در بین افراد سیگاری یا افراد مبتلا به خشکی دهان مشاهده میشود. گاهی اوقات میتوان برای رفع بوی دهان و برای تمیز کردن زبان از ابزارهای خاص طراحی شده به این منظور استفاده کرد.
رژیم غذایی: لازم است برای اجتناب از بوی دهان از مصرف پیاز، سیر و غذاهای تند خودداری کرد. علاوه بر این مصرف مواد غذایی شیرین نیز میتواند با بوی دهان ارتباط داشته باشد. معمولاً به افراد دچار این مشکل توصیه میشود مصرف قهوه و الکل را کاهش داده، و در وعده صبحانه خود مواد غذایی مناسب که میتوانند برای پاک کردن انتهای زبان مناسب باشند، مصرف کنند.
نوشیدن آب: معمولاً به افراد توصیه میشود شش تا هشت لیوان آب در روز بنوشند تا به این ترتیب بتوانند از خشکی دهان جلوگیری کرده و ذرات مواد غذایی و باکتریهای باقیمانده در دهان خود را پاک نمایند.
مصرف هویج، کرفس یا سیب: برخی میوهها و سبزیجات میتوانند به ترشح بزاق در دهان کمک کرده و نقش پاک کننده طبیعی را در هنگام جویدن داشته باشند. علاوه بر این مصرف این میوهها و سبزیجات میتواند به کاهش مقدار اسید ترشح شده در معده کمک کند. در حقیقت اسید اضافی معده نیز میتواند با بوی دهان ارتباط داشته باشد.
جویدن جعفری یا نعناع: گیاهان فقط به عنوان چاشنی غذا مورد استفاده قرار نمیگیرند. در حقیقت برخی از گیاهان حاوی ماده کلروفیل یا سبزینه هستند که میتواند مانع از بوی بد دهان شود. در صورتی که تمایل ندارید این گیاهان را بجوید، میتوانید آنها را به آب میوه خود اضافه کنید.
جویدن آدامسهای بدون قند: انجام این کار میتواند باعث افزایش ترشح بزاق در دهان شود. در واقع بزاق دهان یک ماده طبیعی است که برای حذف مواد غذایی و باکتریهای باقیمانده در دهان بسیار مفید و موثر است.
دمنوش دارچین و زنجبیل: یک لیوان دمنوش دارچین و زنجبیل میتواند درمان بوی بد دهان و نفس بد بود باشد. این دو داروی طبیعی در کنار هم برای درمان این مشکل فوق العاده اند. جینجرول Gingerol ماده فعال موجود در زنجبیل باکتریهایی که باعث بوی بد دهان میشوند را از بین میبرد.
۱ لیوان آب را روی حرارت به جوش آورید ۱ قاشق غذاخوری پودر دارچین (۱۵ گرم) و نصف قاشق چایخوری پودر زنجبیل (۳ گرم) را به آن اضافه کرده اجازه دهید ۵ دقیقه روی حرارت بماند سپس ۵ دقیقه کناری بگذارید و گرم بنوشید. روزی ۳ بار. در صورت تمایل میتوانید به عنوان دهان شویه هم از آن استفاده کنید.
درمان بوی بد دهان با عسل و دارچین: ترکیب عسل و دارچین برای درمان بوی دهان فوق العاده اس. خواص ضد میکروبی عسل به از بین بردن باکتریهای دهان کمک میکند.
۳ قاشق غذاخوری عسل (۷۵ گرم) را با ۱ قاشق غذاخوری دارچین (۱۵ گرم) مخلوط نمایید و بعد از هر وعده یک قاشق غذاخوری از آن بخورید.
درمان بوی بد دهان با دارچین و جعفری: این ترکیب طبیعی راه سوم برای از بین بردن نفس بد بو و بوی دهان است. کلروفیل جعرفی بدن را پاکسازی کرده و کبد را سم زدایی نموده و با عفونت مقابله میکند.
۱ لیوان آب (۲۵۰ میلی لیتر) و ۴ قاشق غذاخوری جعفری (۶۰ گرم) و ۱ قاشق غذاخوری دارچین (۱۵ گرم) را مخلوط کرده روی حرارت کم بگذارید تا به هجوش آید سپس صاف کنید و از حرارت که افتاد میل نمایید. بهتر است روزی دو بار در هفته این دارو را بنوشید.
در صورتی که علیرغم انجام فعالیتهای ذکر شده فوق باز هم بوی بد دهان شما از بین نرفت، لازم است با دندانپزشک برای انجام بررسیهای بیشتر و تشخیص سایر علتهای احتمالی ایجاد مشکل ملاقات شود.
رژیم کتوژنیک به عنوان رژیم غذایی با کربوهیدرات پایین، چربی سالم و پروتئین بالا شناخته میشود. این رژیم غذایی از گوشت، پنیر، ماهی، آجیل و سبزیجات کم کربوهیدرات به عنوان اجزای اصلی استفاده میکند. یکی از ویژگیهای مهم این رژیم، کاهش مصرف قند است که میتواند تاثیر مثبتی بر سلامت دهان و لثه داشته باشد.
در رژیم کتوژنیک، تاکید بر محدود کردن مصرف قند و کربوهیدرات قابل هضم است که با کاهش مصرف این موارد، تجمع باکتریهای دهانی نیز ممکن است کاهش پیدا کند. این کاهش میزان باکتریها نه تنها به بهبود و رفع بوی بد دهان کمک میکند بلکه نقش مهمی در حفظ سلامت دندانها و لثهها نیز دارد.
استفاده از رژیم کتوژنیک باعث ایجاد تغییرات در متابولیسم بدن میشود و نتیجه آن تولید تعداد زیادی از ترکیبات به نام کتونها است. این کتونها ممکن است از طریق دم، قابل استشمام باشند و باعث بوی کتوی نامطبوع شود. تا اندازهای، این مسئله میتواند با مصرف آب بیشتر، استفاده از طعمدهنده دهان و حفظ بهداشت دهانی از بین برود.
اگر راه های خانگی برای درمان بوی بد دهان اثر نکرد، می توانید از قرص برای رفع بوی بد دهان استفاده کنید. البته به یاد داشته باشید که هرگز به صورت خودسرانه آن را مصرف نکنید و با پزشک مشورت کنید.
برای اینکه اسید معده را کاهش دهید می توانید از درمان های گیاهی و دارویی استفاده کنید. راهکاری موثر و گیاهی برای مقابله با بوی بد دهان ناشی از ریفلاکس معده، استفاده از شیرین بیان میباشد. این روش نه تنها به سرعت بوی نامطبوع را از بین میبرد، بلکه خواص محافظتی نیز دارد.
جویدن شیرین بیان به دلیل تحریک تولید مخاط، باعث افزایش میزان مخاط در معده و مری میشود. همچنین، حفظ هیدراتاسیون بدن نیز از دیگر راهکارهای مهم در مقابله با بوی بد دهان است. هیدراته بمانید و همیشه یک لیوان آب در کنار خود داشته باشید. همچنین می توانید از قرص رانیتیدین برای رفع بوی بد دهان ناشی از معده استفاده کنید.
در اکثر موارد، بوی بد دهان به عوامل مختلفی از جمله بیماریهای لثه ای، پوسیدگی دندانی، حفره های دندانی و وجود پلاکهای باکتریایی در دهان بستگی دارد. این مسائل علاوه بر ایجاد ناخوشایندیهای ظاهری، میتوانند عامل اصلی بوی نامطبوع دهان باشند. برای درمان صد در صد بوی بد دهان، امروزه از تکنولوژی لیزر به عنوان یک راهکار موثر و بدون درد و خونریزی استفاده میشود. درمان با لیزر با بهبود زیادی نسبت به روشهای سنتی برخوردار است. این روش علاوه بر کاهش بوی بد دهان، مزایایی از جمله کاهش تورم لثه و بهبود عملکرد دهانی را نیز فراهم میکند. استفاده از لیزر در درمان بوی بد دهان به دلیل عدم نیاز به جراحی های پیشرفته و همچنین اطمینان از عدم بازگشت مشکل پس از درمان، به عنوان گزینهای مطمئن و موثر ثابت شده است.
در این مقاله، به توضیح علت بوی بد دهان پرداخته شده است. بوی بد دهان میتواند ناشی از موارد مختلفی باشد مانند برخی از بیماریهای گوارشی و معده، عادت های نادرست بهداشت دهان، تغذیه نامناسب و یا مشکلات داخل دهانی مانند التهاب لثه و تجمع باکتریها در دندانها.
برای درمان بوی بد دهان، به راهکارهای مختلفی اشاره کرده ایم. این اقدامات شامل بهداشت منظم دهان با استفاده از مسواک و خمیر دندان، مصرف آب کافی برای حفظ رطوبت دهان، استفاده از محصولات ضد باکتری مانند دهان شویه و مراقبت مداوم از سلامت لثه میشوند.
در بعضی شرایط، بوی بد دهان می تواند به خاطر مشکلات معده باشد. مشکلاتی نظیر: همراه بودن بوی بد دهان با مشکلات گوارشی، سوزش سر دل، نفخ، حالت تهوع و یا شکم درد. همچنین پس از خوردن نوشیدنی های که کافئین بالایی دارند، اگر بوی دهان بدتر شود، نشان از تحریک معده و افزایش اسید معده است.
داروهای متفاوتی برای رفع بوی بد دهان وجود دارد که استفاده آن ها حتما می بایست بر اساس مشورت با پزشک متخصص باشد. حال اگر بوی بد دهان ناشی از مشکلات معده باشد، قرص های رانیتیدین، سایمتیدین می تواند موثر باشد.
دکتر مسعود داودیان (متخصص ارتودنسی)، بیش از ۱۲ سال سابقه تخصصی در درمان انواع ناهنجاری های دندان و فک دارند. علاوه بر داشتن دارای بورد تخصصی، عضو هیئت مدیره ارتودنتیست های ایران و موسس انجمن ارتودنتیست های جوان بوده اند.