فلوراید یکی از عناصر طبیعی و در تقویت دندان ها بسیار موثر است. همچنین در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها نیز نقش مهمی دارد. دندان پزشکان و پژوهشگران این حوزه معتقدند بهترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ها، استفاده از فلوراید است.
مقادیر کمی از این عنصر را می توان در منابع طبیعی آب کشف کرد. همچنین در غذاهایی مثل گوشت، ماهی ، تخم مرغ و چای نیز مقداری فلوراید وجود دارد.
مطالعات نشان می دهد که فلوراید در بعضی موارد می تواند دندان آسیب دیده را درمان کند. همچنین در کودکان زیر ۶ سال، فلوراید در مینای دندان های دائمی باقی می ماند و دندان ها را در برابر عملکرد باکتریایی و همینطور اسید های مواد غذایی، مقام می کند.
در مناطق خاصی، مقداری فلوئور به آب آشامیدنی اضافه می نمایند. همچنین بسیاری از خمیر دندان ها و دهان شویه ها نیز حاوی فلوراید هستند. دندان پزشکان برای کودکانی که آب فلئوریده نمی نوشند، قرص های فلورین تجویز می کنند.
در طول روز مواد خوراکی بسیاری به دهانمان وارد می شوند. طبیعی است که طیف گسترده ای از باکتری ها بر روی دندان ها تجمع کنند. این باکتری ها در تشکیل پلاک بر روی دندان ها نقش دارند. تجمع باکتری ها تا جایی می توانند پیش روند که یک سطح روی دندان ایجاد کرده و مشکلاتی را باعث شوند.
زمانی که باکتری های Biofilm مانند باکتری mutans streptococci در کربوهیدرات های قابل تخمیر یعنی گلوکز، ساکارز، فروکتوز و نشاسته پخته شده را متابولیز کنند، اسید ها به عنوان یک محصول ثانویه تولید می گردند. همین امر باعث از بین رفتن مواد معدنی از روی سطح دندان می شود.
این پدیده که از عوامل خطرناک در خصوص محافظت چند لایه دندان است را demineralization می نامند. نتیجه این عامل مخرب، از بین رفتن مینای دندان است و به مرور زمان باعث ایجاد حفره بر روی سطح دندان می گردد.
همچنین بخوانید: ارتودنسی پیشگیری
در این مقاله قصد داریم تاثیر استفاده از فلوراید در بهبود وضعیت سلامتی را مورد بررسی قرار دهیم. گروه مورد مطالعه در این زمینه، ۱۰۸ نفر از کودکان بین ۸ تا ۱۵ سال ساکن در شهر Mostar در بوسنی و هرزگوین هستند که بر اساس موارد زیر به ۲ گروه تقسیم می شوند:
گروه اول شامل ۶۸ نفر از کودکان که نیمی از آن ها را دختران و نیم دیگر را پسران تشکیل می دهند. این گروه به مدت ۶ ماه با سدیم فلوراید ۵% تحت درمان قرار گرفتند. گروه دوم ۲۰ نفر از دختران و ۲۰ نفر از پسران بودند که با وجود نیاز به درمان های دندان پزشکی، از هیچ روش خاصی برای درمان استفاده نمی کردند.
تحقیقات در خصوص تاثیر فلوراید بر سلامت دهان و دندان از بیش از ۱۰۰ سال پیش آغاز شده است. در ابتدا، تحقیقات بر نسبت فلوراید در آب و پوسیدگی متمرکز شد. اما در نیمه دوم قرن بیستم، موضوع تحقیقات در سراسر جهان، استفاده از اگزوژن فلوراید بود.
استفاده از فلوراید در پیشگیری از پوسیدگی دندان مفید بوده و این راه کاری است که همه می توانند از آن استفاده کنند. با این حال، در مواردی استفاده از فلوراید در دندان پزشکی باعث بروز واکنش هایی تند و خشن می شود. اثر فلوراید ضد قارچی، نتیجه تاثیرات تعدادی مکانیسم های مختلف است. آن ها می توانند بر روی سطح دندان یا به شکل مستقیم، بر روی مینای دندان تاثیر بگذارند.
استفاده از فلوراید و تاثیر آن بر سلامت دهان و دندان مدت ها است که در بسیاری از مقالات علمی شناخته شده و به اثبات رسیده است. در هر مطالعه، دست کم تاثیرات مثبت کمی از فلوراید معرفی گردیده. بنابراین تاثیر فوق العاده آن بر بهبود ساختار دندان ها بر کسی پوشیده نیست.
با استفاده از نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی در مورد مکانیسم های ضد پوسیدگی فلوراید، جزئیات قابل توجهی ارائه شده است. بدیهی است که پس از اجرای درمان با سدیم ۵% از روش فلوریداسیون موضعی، وضعیت سلامتی افراد، به طور قابل توجهی بهبود یافت.
به طوری که در بررسی نهایی، ۸۹.۷۱% یا ۶۱ نفر از افراد گروه تجربی، کاملا درمان شدند. یافته های پژوهشگران به طور غیر مستقیم تایید می کند که ۶ ماه درمان فلوریداسیون با سدیم ۵% میان گروه تحت درمان و گروهی که رها شده بودند، بسیار تاثیر گذار بوده است.
فلوراید باعث مقاوم تر شدن مینای دندان می شود و در برابر اسید ها، از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند. همچنین فلوراید ساخت مواد معدنی در مینای دندان را سرعت می بخشد و سرعت پوسیدگی دندان را کاهش می دهد.
همچنین بخوانید: ایمپلنت دندان
بر اساس این تحقیقات، فلوراید از دو طریق بر پیشگیری پوسیدگی دندان ها تاثیر گذار است:
می توان نتیجه گرفت که از نظر آماری، تفاوت معنا داری در پارامتر های ارزیابی شده سلامت دهان و دندان کودکان در گروه کنترل شده و گروه آزاد وجود دارد. این میزان از تفاوت، پس از بررسی دندان پزشکان در پایان دوره، اثبات شد.
همچنین فلوراید، ترمیم و معدنی شدن مواد موجود در سطح دندان های پوسیده را سرعت می بخشد. در نهایت اثر تخریب باکتری های دهان را بر دندان ها کاهش می دهد. این عمل از طریق تداخل در تشکیل و عملکرد میکرو ارگانیزم ها انجام می گیرد.
مقاله زیر را حتما بخوانید: ارتودنسی دندان
فلوئور خالص یک عنصر بسیار سمی است که هرگز نباید تماس مستقیم با آن داشته باشیم. در خمیر دندان ها از ترکیب فلوئور با سدیم یا کلسیم استفاده می شود. متخصصان معتقدند که بهتر است فقط یک ترکیب از فلوراید مورد استفاده قرار گیرد. آن هایی که یا به صورت نمک حاوی فلوراید هستند یا مکمل های دارویی فلوراید که می توان از داروخانه ها تهیه کرد.
در صورتی که دز های بالای فلوراید مورد استفاده قرار گیرد، باعث به وجود آمدن لکه های زرد و قهوه ای روی دندان ها می شود. همچنین در مواقع شدید تر، می تواند باعث آسیب رساندن به کلیه ها شود.
نکته پایانی
دندان پزشکان به کسانی که از پوسیدگی دندان رنج می برند، توصیه می کنند که از ترکیبات فلوراید ۲ بار در هفته استفاده نمایند. تاثیری که فلوراید مایع بر دندان میگذارد، بسیار بیشتر از تاثیر ترکیباتی چون خمیر دندان است. همچنین استفاده از فلوراید موضعی در کودکان، باعث کاهش چشم گیر پوسیدگی دندان های دائمی آن ها است.
دکتر مسعود داودیان (متخصص ارتودنسی)، بیش از ۱۲ سال سابقه تخصصی در درمان انواع ناهنجاری های دندان و فک دارند. علاوه بر داشتن دارای بورد تخصصی، عضو هیئت مدیره ارتودنتیست های ایران و موسس انجمن ارتودنتیست های جوان بوده اند.