ارتوسرجری روشی متداول برای درمان ناهنجاریهای فک و دندان است. به انجام جراحی فک و ارتودنسی دندان به صورت دو درمان مکمل یکدیگر ارتوسرجری میگویند. متخصصین دندانپزشکی معمولا برای بهبود وضعیت فک و دندان از روشهای ارتودنسی استفاده میکنند؛ ولی درصورتیکه میزان ناهنجاری زیاد باشد، از جراحی فک نیز به نفع بیمار بهره خواهند برد. این متد درمانی در سالهای اخیر در ایران و جهان بسیار پرطرفدار شده است. در این مطلب به درمان ارتوسرجری خواهیم پرداخت و مزایا و معایب آن را به طور کامل شرح خواهیم داد؛ با ادامه مطلب همراه ما بمانید.
قبل و بعد از ارتودنسی و جراحی فک
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
نمایش
ارتوسرجری چیست | آشنایی با جراحی ارتوگناتیک
ارتوسرجری اصطلاح مرسومی است که از عبارت ارتوگناتیک سرجری (Orthognathic Surgery) به معنای جراحی فکین بهمنظور اصلاح موقعیت قرارگیری، اقتباس شده است. به معنای سادهتر، جراحی ارتوگناتیک مجموعه اقداماتی است که برای درمان ناهنجاریهای شدید فک مورداستفاده قرار میگیرد. معمولا هنگامی که برای زیبایی و یا اصلاح قرارگیری موقعیت فکها درمان ارتوسرجری تشخیص داده شود، استفاده از درمانهای ارتودنسی و جراحی فک در دستور کار ارتودنتیست و متخصص جراحی فک قرار میگیرد. مشکلات و ناهنجاریهای مختلفی میتوانند زمینهساز انحرافات فکی – دندانی شدید شوند. مجموعه اختلالات بایت (کراسبایت، دیپبایت و اپنبایت) جزو مهمترین مواردی هستند که درمان ارتوسرجری را لازم میکنند.
دریافت مستقیم نوبت از کلینیک سیمادنت
تاریخچه جراحی ارتوگناتیک
واژه “ارتوگناتیک” از ترکیب دوکلمه ارتو به معنای صحیح و گناتوس به معنای فک ساخته شده است. همانطور که پیشازاین نیز اشاره شد جراحی ارتوگناتیک بهمنظور تصحیح موقعیت فک و دندانها انجام میشود. اگر چه در گذشته چنین اعمالی به روشهای مختلف انجام میپذیرفته؛ ولی تاریخچه نوین ارتوسرجری به اوایل قرن بیستم نسبت داده میشود. این روش در ابتدا بهصورت یک عمل تجربی انجام شد و مورد ارزیابیهای متعدد قرار گرفت و رفتهرفته با پیشرفت تکنولوژی به یکی از تخصصهای مهم دندانپزشکی تبدیل شد. در اوایل قرن بیستم یعنی سال ۱۹۳۰، جراحان سرشناسی چون دکتر جرج آریس عملهای موفق فک را انجام دادند و پس از آن با پیشرفت تکنولوژی جراحی و متدهای درمانی، روشهای مختلفی برای این عمل در نظر گرفته شد. امروزه استفاده همزمان از درمان ارتودنسی و جراحی فک بهعنوان روشی بهروز در درمان اختلالات فک در دستور کار متخصصین قرار گرفته است.
در چه مواردی ارتوسرجری لازم میشود؟
• افرادی که به صورت مادرزادی با مشکلات فکی مواجه هستند.
• اگر فردی دچار فک درد مزمن باشد.
• افرادی که دارای جلوزدگی و یا عقبرفتگی فک هستند.
• افرادی که حتی بدون لبخندزدن دندانهای جلوی مشخصی دارند. در واقع این افراد اگر بخواهند لبهایشان را ببندند باید روی لبهای خود فشار بیاورند.
• افرادی که رشد ناهماهنگ فکی دارند و یک طرف فکشان بیشتر از طرف دیگر رشد کرده است.
• افرادی که دچار تومور فکی هستند و افرادی که تنفس غیرارادی از سمت دهان خود دارند.
• افرادی که از کراس بایت، اپن بایت، دیپ بایت و ناهنجاریهای فکی شدید رنج میبرند.
• افرادی که در هنگام لبخند زدن بخشی از لثهشان مشخص میشود.
آشنایی با اختلالات بایت
اختلالات بایت یا مال اکلوژن، مجموعه حالاتی است که باعث میشوند دندانهای فک بالا و پایین بهدرستی بر رویهم قرار نگیرند. در حالت نرمال دندانها لازم است با وضعیتی شبه قرینه در فکین روبهروی هم باشند تا فرایند صحبتکردن و جویدن بهدرستی انجام پذیرد. برایناساس عدم قرارگیری فک و دندانها در وضعیت نرمال، باعث بروز مشکلات جدی در صحبتکردن، جویدن، گوارش و همچنین زیبایی عمومی صورت خواهد شد. در ادامه به انواع حالات مال اکلوژن اشاره خواهیم کرد.
اختلالات بایت معمولاً به چهار نوع اصلی تقسیم میشوند که شامل موارد زیر هستند. لازم به ذکر است در اکثر موارد استفاده از درمان ارتوسرجری بهترین روش درمانی برای اختلالات بایت خواهد بود.
- اوربایت (Overbite)
در این وضعیت، فک بالا به طور بیش از حد جلوتر از فک پایین قرار میگیرد. همچنین، این اختلال ممکن است منجر به آسیبدیدگی دندانهای جلو، مشکلات گفتاری و تنفسی حاد شود.
- آندربایت (Underbite)
در این حالت، فک پایین جلوتر از فک بالا قرار دارد. این اختلال میتواند باعث مشکل در جویدن و صحبتکردن شود و همچنین به ایجاد مشکلاتی در مفصل فکی (TMJ) منجر شود.
- کراسبایت (Crossbite)
دندانهای فک بالا و پایین در سمت راست یا چپ به نادرستی روی یکدیگر در این حالت قرار میگیرند. این حالت میتواند منجر به عدم تقارن صورت و نارسایی در عملکرد بین فکها شود.
- اپنبایت (Open Bite)
در این اختلال، دندانها جلوباز هستند و هیچ تماسی بین دندانهای فک بالا و پایین وجود ندارد. این وضعیت معمولاً به دلیل عادتهای ناپسند مانند مکیدن انگشت یا فشاردادن زبان به دندانها در دوران کودکی ایجاد میشود.
- دیپبایت (Deep Bite)
هنگامی که دندانهای فک بالا همپوشانی عمودی غیرعادی با دندانهای فک پایین داشته باشند، اختلال دیپ بایت به وجود میآید. معمولا جلوتر بودن دندانهای فک بالا اگر بیش از ۴میلیمتر باشد بهعنوان دیپ بایت در نظر گرفته میشود.
مهمترین علل اختلالات بایت
ژنتیکی: اغلب اختلالات بایت میتوانند به وراثت مرتبط باشند. اگر یکی از والدین دچار مشکلات بایت باشد، احتمال ابتلای فرزندان به این اختلالات افزایش پیدا خواهد کرد.
عادتهای ناپسند: عادتهایی مانند مکیدن انگشت، فشاردادن زبان یا تنفس دهانی میتوانند تأثیر زیادی بر رشد دندانها و فکها داشته باشند.
عوامل محیطی: ضربه به فک یا دندانها، یا حتی رشد نادرست دندانها میتواند منجر به اختلالات بایت شود.
تأثیر اختلالات بایت بر سلامت دهان و دندان
درد و ناراحتی فکی: مشکلات در مفصل فکی میتواند منجر به درد و ناراحتی زیاد در ناحیه چانه و صورت شود.
مشکلات گفتاری: اختلالات بایت میتواند بر روی توانایی گفتاری تأثیر بگذارد و به مشکلات واضحی در تلفظ کلمات منجر شود.
تخریب دندان: اختلالات شدید بایت میتواند به تخریب دندانها منجر شود که نیاز به درمانهای دندانپزشکی بیشتری از جمله ارتوسرجری دارد.
درمان اختلالات بایت
درمان اختلالات بایت بستگی به نوع و شدت آنها دارد و میتواند شامل گزینههای زیر باشد:
- ارتودنسی
استفاده از براکتها و سیمها برای تنظیم موقعیت دندانها و فکها. در این متد درمانی صرفا با بهرهگیری از دستگاههای ارتودنسی میتوان وضعیت قرارگیری فک و دندان را اصلاح کرد.
- جراحی فک
در موارد شدید که درمانهای غیرجراحی تأثیرگذار نیستند، ممکن است نیاز به جراحی ارتوگناتیک باشد. در این متد نیز میتوان از درمان مکمل ارتودنسی و جراحی برای کسب نتایج بهتر بهره برد.
- تغییر عادات
کمک به بیمار برای تغییر عادات ناپسند میتواند در بهبود وضعیت بایت مؤثر باشد. برخی عادات و آموختههای اشتباه باعث تغییر وضعیت دندانها میشوند. در چنین شرایطی بیمار لازم است به تمام فرامین متخصص ارتودنسی خود عمل کند تا وضعیت اصلاحشدهی دندانها تثبیت شوند.
بهترین سن برای ارتوسرجری
تایم طلایی برای درمان ارتوسرجری زمانی است که رشد استخوان فک پایانیافته است. معمولا بازهی سنی ۱۸ تا ۲۲ سالگی زمان بستهشدن رشد استخوان فک در انسان است. البته بررسیهای دقیق رادیوگرافی که توسط متخصص جراح به عمل خواهد آمد، زمان دقیق جراحی را برای هر فرد مشخص خواهد کرد. متخصصان ارتودنسی و جراحی بر این موضوع تأکید دارند که ارتوسرجری پیش از پایانیافتن رشد فک، صرفا در مواردی که ناهنجاری بسیار شدید باشد و امکان صبرکردن تا پایان سن رشد وجود نداشته باشد، امکانپذیر است. برایناساس درصورتیکه بیمار کودک یا نوجوان از ناهنجاری شدید فک رنج میبرد بهتر است هرچه سریعتر جهت مشاوره و درمان به متخصص ارتودنسی مراجعه کند.
مزایا و معایب جراحی ارتوگناتیک
اگرچه ارتوسرجری یک متد درمانی است و در صورت لزوم فرد بیمار برای بهبود شرایط خود باید آن را انجام دهد، اما بهمنظور آرامش روحی و روانی فرد لازم است مزایا و معایب این درمان در نظر گرفته شوند. فرد بیمار پس از آگاهی از تمام مزایا و معایب این عمل و همچنین آگاهی از مراحل درمان، تصمیم نهایی را در مورد وضعیت خود خواهد گرفت
مزایای ارتوسرجری
بهبود عملکرد: اصلاح ناهنجاریهای فکی میتواند به بهبود عملکرد جویدن و صحبتکردن کمک کند.
زیبایی صورت: جراحی ارتوسرجری میتواند به بهبود تناسب و زیبایی صورت کمک کند.
سلامت عمومی: با اصلاح مشکلات فکی، بسیاری از مشکلات سلامتی مرتبط با آن نیز برطرف میشوند.
چالشهای ارتوسرجری
خطرات جراحی: مانند هر نوع عمل جراحی، ارتوسرجری ممکن است خطراتی نظیر عفونت و خونریزی را در پی داشته باشد.
مدتزمان ریکاوری: باتوجهبه محل انجام عمل، بیمار معمولاً نیاز به چندین هفته برای بهبودی کامل دارد.
هزینه: جراحی ارتوگناتیک معمولاً هزینه بالایی دارد و ممکن است تحت پوشش بیمه نباشد. البته با توجه با تأثیر این متد درمانی بر سلامت فرد پیشنهاد میشود در صورت لزوم برای انجام ان اقدام شود.
عوارض جراحی فک و ارتوسرجری
جراحی و فک و ارتوسرجری مانند هر نوع عمل دیگری دارای عوارضی است که اگر چه تقریبا همگی از بین خواهند رفت ولی بهمنظور آرامش خیال بیماران محترم به ان خواهیم پرداخت.
درد مفصل گیجگاهی فکی: هنوز تأثیر مستقیم ارتودنسی و ارتوسرجری بر علائم مفصل گیجگاهی فکر مشخص نیست. برایناساس گاهی پس از عمل با بازگشت علائم TMJ مواجه خواهیم شد.
عفونت: در جراحی ارتوگناتیک عفونت چندان موضوع مهمی نیست. معمولا پس از انجام عمل جراحی مقدار مشخصی آنتیبیوتیک خوراکی و شیوه خاص بهداشت دهان و دندان به فرد آموزش داده میشود که باعث کنترل هر نوع عفونتی در فضای دهان خواهد شد.
بیحسی لب: پس از عمل جراحی در برخی مواقع بیماران دچار بیحسی در لب بالا میشوند. این اتفاق در پی تورم و فشار بر روی الیاف عصبی بیمار رخ میدهد و در مدت ۶ ماه درمان خواهد شد
کمخونی: آنمی بعد از تمام جراحیهای خونریزی دهنده ممکن است رخ دهد ولی احتمالش در جراحیهای فک بسیار اندک است.
جراحی فک پیش از ارتودنسی یا بعد از ارتودنسی
حدود ۱۵ درصد از بیماران ارتودنسی، نیاز به جراحی فک دارند. جراحی فک به منظور قرار گیری متقارن دندانها روی یکدیگر انجام میشود تا علاوه بر این که زیبایی به چهره فرد بازگردد، از عواقب و بیماریهای دیگری که به خاطر ناهماهنگی دندانها ایجاد میشود، پیشگیری شود.
زمانی که فردی دچار بههمریختگی دندانی و مشکلات فکی است، در ابتدا به ارتودنتیست مراجعه میکند. ارتودنتیست با بررسی دندانها و استخوانهای فک بیمار، میتواند بهراحتی تشخیص دهد که این بیمار نیاز به ارتوسرجری دارد. برای شروع درمان ارتوسرجری بیمار باید یک سال قبل از جراحی، مراحل ارتودنسی را آغاز کرده باشد تا در هنگام عمل جراحی فک دندانهای به موقعیت موردنظر رسیده باشند. بعد از عمل جراحی، دندانهای متقارن شده، روی یکدیگر قرار خواهند گرفت. بعد از انجام جراحی نیز، حداقل ۶ تا ۹ ماه درمان ارتودنسی ادامه خواهد یافت تا دندانها در وضعیت نرمال خود ثابت شوند. این مدت ممکن است به تشخیص متخصص ارتودنسی کوتاهتر یا طولانیتر نیز باشد.
مراحل انجام ارتوسرجری
- ارزیابی و مشاوره
در این مرحله بیماری پس از مراجعه به ارتودنتیست، مورد ارزیابی بالینی قرار میگیرد. متخصص ارتودنسی در این مرحله به معاینه وضعیت فک و دندان از طریق عکس و آزمایشات لازم خواهد پرداخت
- تشخیص
ارتودنتیست پس از بررسیهای لازم نوع ناهنجاری و میزان ان را مشخص خواهد کرد
- طراحی برنامه درمانی
در این مرحله متخصص ارتودنسی سیر درمانی و برنامهی زمانبندی مناسب را طراحی کرده و زمان ارتودنسی و جراحی را به بیمار اعلام میکند.
- انجام ارتودنسی
پس از تأیید نهایی، فرایند ارتودنسی آغاز میشود و در صورت استفاده از ارتودنسی ثابت، براکت و سیمهای ارتودنسی بر روی دندانها قرار خواهند گرفت. طول مدت ارتودنسی پیش از عمل جراحی، برای هر بیماری متفاوت و بستگی بهشدت ناهنجاری خواهد داشت.
- انجام جراحی
پس از اینکه دندانها به وضعیت ایدهآل خود رسیدند فرایند جراحی فک انجام خواهد شد. این عمل معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام خواهد شد و بسته به نوع و شدت ناهنجاری، از روشهای مختلفی در آن استفاده خواهد شد. به طور معمول در این عمل استخوان فک برش خواهد خورد و پس از قرارگیری در منطقهی مناسب، توسط صفحات و پیچهای تیتانیومی تثبیت خواهد شد.
- ارتودنسی نهایی
پس از جراحی، ارتودنسی ادامه پیدا خواهد کرد و همراه با بهبود قرارگیری محل فک، ناهنجاریهای پیشین به طور کامل درمان خواهند شد.
مراقبتهای پس از جراحی ارتوسرجری
- استفاده از کمپرس یخ
- قرارگیری سر بالاتر از بدن هنگام خواب
- مصرف داروهای مسکن منظم
- مصرف داروهای آنتیبیوتیک تجویزی
- مصرف غذا به شکل توضیح داده شده توسط متخصص
تجربه جراحی فک میتواند برای برخی افراد دشوار باشد، اما توجه به این نکته ضروری است که وجود کبود و تورم پس از هر عمل جراحی، کاملا طبیعی است و با مصرف داروهای تجویز شده میتوان عوارض را کنترل کرد. پس از جراحی فک، در روزهای ابتدایی برخی بیماران از درد خفیفی در ناحیهی گلو شکایت میکنند که به علت قرارگیری لوله تنفسی در حین عمل است و هیچ مشکل خاصی نیست. دورهی نقاهت تقریبا یک ماه طول میکشد و پس از این مدت بیمار به وضعیت مطلوبی خواهد رسید.
پس از عمل بهمنظور کاهش تورم، معمولاً استفاده از کمپرس یخ توصیه میشود. فرد بیمار لازم است این کمپرس را به منطقهی مورد درمان قرار دهد و مدت کمی ان را نگه دارد.
سر بیمار در هنگام خواب لازم است بالاتر از بدن قرار داشته باشد؛ این عمل باعث کاهش التهابات پس از جراحی خواد شد.
داروهایی که برای بیمار تجویز شده، باید بهوقت و به طور مرتب مصرف شوند. تمام نکات تکمیلی توسط متخصص جراحی و تیم درمانی در اختیار فرد قرار خواهد گرفت. برای بهبودی سریعتر لازم است به تمام دستورالعملهای پس از جراحی بهدقت عمل شود.
ارتودنسی و جراحی فک باید به چه ترتیبی انجام شوند؟!
در فایل صوتی زیر دکتر داودیان به صورت دقیق، در رابطه با فرآیند انجام ارتودنسی و جراحی فک و اینکه لازم است این دو درمان مکمل با چه ترتیبی انجام شوند، توضیح دادهاند.
آیا جراحی فک دردناک است؟
جراحی فک یکی از سختترین جراحیهایی است که دوره نقاهت نسبتا طولانی دارد. درباره درد جراحی فک باید گفت که استفاده از مسکنها کمک زیادی در کاهش درد جراحی فک دارد اما نکتهای که نمیتوان از آن غافل شد، تغذیه دشوار در این دوره است. فرد لازم است از غذاهای مایع تا مدتهای زیادی استفاده کند. جویدن تا یک ماه ممنوع است و پس از ان نیز لازم است تا مدتها از غذای نرم استفاده شود. دکتر داودیان، متخصص ارتودنسی تجربهی خود از انجام عمل فک را در اختیار بیماران قرار دادهاند. میزان تحمل درد و روش کنترل ان بهخوبی در این ویدئو توضیح داده شده است.
جراحی فک بدون ارتودنسی
بسیاری از بیماران که با ناهنجاریهای فکی و دندانی مواجه هستند، خواستار جراحی بدون استفاده از درمان ارتودنسی هستند. در پاسخ باید گفت که نوع ناهنجاری مهمترین عامل در انتخاب متد درمانی است. دکتر داودیان، متخصص ارتودنسی در این مورد توضیح کاملی منتشر کردهاند. لطفاً به فایلی که در ادامه قرار میگیرد گوش دهید.
جراحی فک چگونه انجام میشود؟
برای جراحی فک، ارتودنتیست با جراح فک، باید همکاری داشته باشند و با یکدیگر، برنامهریزی کنند. در ابتدا ارتودنسی انجام میشود و سپس زیر نظر ارتودنتیست، جراحی فک بیمار توسط جراح فک انجام میگیرد. بعد از انجام جراحی، احتمالاً بخشهایی از صورت بیمار که بیشتر در ناحیه چانه و گاهی موارد گونه است، دچار بیحسی میشود که این امر کاملاً طبیعی است. بیحسی بعد از چند ماه از بین میرود و همه چیز مانند قبل میشود.
پیشگیری از جراحی فک در بزرگسالی
یکی از مهمترین مواردی که دکتر داودیان و دیگر متخصصان ارتودنسی همواره به ان اشاره میکنند، لزوم چکاپ دندان و فک کودکان در سنین پایین است. در این شرایط اگر کودک دچار ناهنجاریهای فک و دندان باشد تنها با انجام ارتودنسی میتوان بسیاری از آسیبها را درمان کرد و از درمانهای جراحی در آینده جلوگیری کرد. سن ۷ سالگی بهترین زمان برای اولین معاینهی کودک توسط یک متخصص ارتودنتیست است.
تجربهی واقعی جراحی ارتوسرجری از دکتر داودیان
دکتر داوودیان که خود یکی از مشهورترین متخصصان ارتودنسی در ایران است برای درمان ناهنجاریهای فک تحت درمان ارتودنسی و جراحی فک قرار گرفتند و تجربهی خود را از تمام مراحل درمان به طور اختصاصی در اختیار بیماران محترم قرار دادهاند. درصورتیکه نسبت به جراحی فک نگران هستید پیشنهاد میشود حتما به صحبتهای دکتر داودیان گوش دهید.
هزینه ارتوسرجری | هزینه جراحی فک
هزینهی تمامشده ارتوسرجری برای هر بیمار متفاوت است و برای تخمین آن لازم است نوع ناهنجاری، شدت آن و مدت درمانی در نظر گرفته شود. برایناساس پیشنهاد میشود جهت تعیین شرایط درمانی با مطب دکتر داودیان تماس حاصل فرمایید.
در این مطلب به ارتوسرجری پرداختیم و تمام نکات مثبت و منفی آن را مورد بررسی قرار دادیم. احساس ترس و نگرانی از عمل جراحی و درمانهای ناشناخته، طبیعیترین واکنش بیمار در ابتدای کار است. دکتر داودیان که خود تجربهی گرانبهای عمل ارتوسرجری را دارند از تمام نقاط مثبت و منفی این درمان برای مخاطبان عزیز گفتهاند که باعث ازبینرفتن شک و تردید نسبت به این درمان مدرن خواهد شد. درصورتیکه کاندید جراحی ارتوسرجری در نظر گرفته شدهاید همینالان میتوانید اولین وقت مشاوره خود را رزرو کنید.
مشاوره حضوری ارتودنسی و جراحی فک در شمال تهران
اگر ساکن مناطقی همانند نیاوران، اقدسیه، زعفرانیه، جردن، شریعتی، میرداماد، پاسداران و سایر محلههای این مناطق هستید و قصد مراجعه به یک مرکز تخصصی دندانپزشکی در شمال تهران را دارید، میتوانید به مطب شریعتی سیمادنت مراجعه نمایید.
آدرس: تهران،شریعتی، بین میرداماد و ظفر، خیابان منظرنژاد،ساختمان پزشکان منظرنژاد، طبقه ۳، واحد ۱۱
مشاوره حضوری ارتودنسی و جراحی فک در غرب تهران
علاوه بر مناطق شمالی تهران، کلینیک سیمادنت در غرب تهران نیز شعبهای دیگر دارد و شما میتوانید برای دریافت مشاوره حضوری و نیز انجام ارتودنسی و جراحی فک به شعبه ستارخان سیمادنت مراجعه کنید. در نتیجه اگر ساکن مناطقی همانند صادقیه، ستارخان، مرزداران،جنت آباد، سعادت آباد یا حتی کرج هستید قصد مراجعه به یک مرکز تخصصی دندانپزشکی در اطراف منزل خود را دارید، میتوانید به مطب ستارخان سیمادنت مراجعه نمایید.
آدرس: تهران، خیابان ستارخان، بین خیابان شادمهر و بهبودی، ساختمان پزشکان ستارخان، طبقه ۵
دکتر مسعود داودیان (متخصص ارتودنسی)، دارای بورد تخصصی ارتودنسی با بیش از ۱۲ سال سابقه در درمان انواع ناهنجاریهای دندان و فک و عضو هیئت مدیره ارتودنتیستهای ایران و موسس انجمن ارتودنتیستهای جوان هستند.
به اشتراک بگذارید :
